ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับเอกสารข้อมูลหรือสเปคของเครื่องมือวัด

เอกสารข้อมูล (Instrument Datasheet) หรือสเปค (Specification) ของเครื่องมือวัด เป็นเอกสารที่ให้รายละเอียดทางเทคนิคของเครื่องมือหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ซึ่งจะบอกข้อมูลเกี่ยวกับคุณสมบัติและข้อกำหนดทางเทคนิคที่จำเป็นต้องทราบเกี่ยวกับอุปกรณ์นั้น เอกสารข้อมูลนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยเลือกเครื่องมือที่ตรงกับความต้องการของกระบวนการผลิต อีกทั้งยังมีส่วนช่วยในการตรวจสอบกระบวนการและความปลอดภัยของโรงงาน

จุดประสงค์ของเอกสารข้อมูลหรือสเปคของเครื่องมือวัด

เครื่องมือวัดและอุปกรณ์มีข้อกำหนดทางกล ไฟฟ้า และการควบคุมที่ระบุไว้ในเอกสารข้อมูล เอกสารข้อมูลนี้จะมีข้อมูลเกี่ยวกับอะไหล่ที่ต้องการ โดยทั่วไปผู้ขายจะให้เอกสารข้อมูลหลังจากที่ซื้อสินค้าเสร็จสิ้นแล้ว

เมื่อเอกสารข้อมูลเสร็จสมบูรณ์ จะถูกส่งไปยังผู้ขายหลายรายเพื่อขอใบเสนอราคา โดยในใบเสนอราคาจะระบุรุ่นและผู้ผลิตหลายประเภท หน้าที่ของวิศวกรเครื่องมือคือการพิจารณาแต่ละใบเสนอราคาและเลือกอันที่ตรงตามมาตรฐานทางเทคนิค

หลังจากพิจารณาทั้งด้านเทคนิคและเศรษฐศาสตร์แล้ว เครื่องมือจะถูกซื้อจากผู้ขาย ซึ่งจะส่งเอกสารและรูปวาดหลังจากได้รับคำสั่งซื้อ โดยใช้ข้อมูลจากผู้ขาย เอกสารข้อมูลของเครื่องมือสามารถแก้ไขเพื่อแสดงรายละเอียดที่สร้างขึ้นตามจริงได้

สิ่งที่รวมอยู่ในเอกสารข้อมูลและสเปคของเครื่องมือ

เอกสารข้อมูลจะระบุข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับเครื่องมือ เช่น:
– หมายเลขแท็ก (Tag Number)
– ชื่อผลิตภัณฑ์และรุ่น (Product Name and Model Number)
– คำอธิบายการใช้งาน (Service Description) และการใช้งานที่ตั้งใจไว้
– สถานที่ตั้ง (Location) เช่น หมายเลขท่อหรือหมายเลขอุปกรณ์
– หมายเลข P&ID หรือหมายเลขรูปวาด (P&ID Number or Drawing Number)
– ข้อกำหนดทางเทคนิค เช่น ช่วงการวัด ความแม่นยำ ความละเอียด และความแม่นยำสูงสุด
– สภาพการทำงาน เช่น อุณหภูมิ ความชื้น และช่วงความดัน
– ข้อกำหนดทางไฟฟ้า เช่น กำลังไฟฟ้าที่ต้องการ แรงดันไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้า
– วัสดุ (Material)
– ลักษณะการทำงาน เช่น ความแม่นยำ ความเชิงเส้น ความเร็วในการตอบสนอง ความเสถียร และความไว
– ขนาดและน้ำหนักของเครื่องมือ (Physical Dimensions and Weight)
– คุณสมบัติความปลอดภัยและข้อควรระวัง (Safety Features and Precautions) การรับรองความปลอดภัย (Hazardous Certification)
– คำแนะนำในการบำรุงรักษาและการทำความสะอาด (Maintenance and Cleaning Instructions)
– ข้อมูลการสอบเทียบและการซ่อมแซม (Calibration and Repair Information)
– ข้อมูลการรับประกันและการสนับสนุน (Warranty and Support Information)
– อุปกรณ์เสริมที่จำเป็น เป็นต้น

เครื่องมือแต่ละประเภท เช่น เครื่องส่งสัญญาณ (Transmitter) สวิตช์ (Switch) เกจ (Gauge) หรือวาล์วควบคุม (Control Valve) อาจมีข้อมูลที่แตกต่างกันในเอกสารข้อมูลของตน

ขั้นตอนการสร้างเอกสารข้อมูลของเครื่องมือ

การสร้างเอกสารข้อมูลของเครื่องมือต้องการการรวบรวมและจัดระเบียบข้อมูลทางเทคนิค ลักษณะการทำงาน และความสามารถในการทำงานของเครื่องมือ โดยสามารถทำตามขั้นตอนดังนี้:

1. ระบุวัตถุประสงค์และการใช้งานที่ตั้งใจไว้ของเครื่องมือ เพื่อให้สามารถมุ่งเน้นข้อมูลที่เกี่ยวข้องมากที่สุดในการรวมในเอกสารข้อมูล
2. รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับข้อกำหนดทางเทคนิคของเครื่องมือ ซึ่งอาจรวมถึงช่วงการวัด ความแม่นยำ ความละเอียด และความแม่นยำสูงสุดของเครื่องมือ รวมถึงรายละเอียดทางเทคนิคอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
3. รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะการทำงานของเครื่องมือ ซึ่งอาจรวมถึงความเร็วในการตอบสนอง ความเสถียร และความไวของเครื่องมือ รวมถึงข้อมูลการทำงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
4. ระบุสภาพการทำงานของเครื่องมือ เช่น อุณหภูมิ ความชื้น และช่วงความดันที่สามารถใช้งานได้
5. รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับขนาดและน้ำหนักของเครื่องมือ
6. ระบุข้อกำหนดทางไฟฟ้าของเครื่องมือ เช่น กำลังไฟฟ้าที่ต้องการ แรงดันไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้า
7. รวมข้อมูลเกี่ยวกับคุณสมบัติความปลอดภัยหรือข้อควรระวังที่ควรปฏิบัติเมื่อใช้เครื่องมือ
8. ให้คำแนะนำในการบำรุงรักษาและการทำความสะอาดเครื่องมือ
9. รวมข้อมูลเกี่ยวกับการสอบเทียบและการซ่อมแซม รวมถึงข้อมูลการรับประกันและการสนับสนุน
10. จัดระเบียบข้อมูลในรูปแบบที่ชัดเจนและกระชับ โดยใช้ตารางและหัวข้อย่อยเพื่อให้ง่ายต่อการอ่านและเข้าใจ
11. ตรวจสอบความถูกต้องและความสมบูรณ์ของเอกสารข้อมูลและแก้ไขตามที่จำเป็น

เอกสารที่จำเป็นในการเตรียมเอกสารข้อมูลของเครื่องมือ

วิศวกรกระบวนการเครื่องมือเป็นผู้สร้างเอกสารข้อมูลของเครื่องมือ ในการสร้างเอกสารข้อมูลจำเป็นต้องมีเอกสารต่อไปนี้:

– P&ID (Piping and Instrumentation Diagram)
– HMB (Heat and Material Balance)
– รายการท่อ (Line List)
– ข้อกำหนดของเครื่องมือ (Specification of Instrument)
– ข้อกำหนดของท่อ (Specification of Pipes)
– การคำนวณของเครื่องมือ (Calculation of Instrument)
– แคตตาล็อกจากผู้ขาย (Catalog from Vendor)

ขั้นตอนการทำงาน:

1. P&ID:
P&ID ให้ข้อมูลทั่วไปเช่น หมายเลขแท็กของเครื่องมือ คำอธิบายการให้บริการ หมายเลขท่อหรือหมายเลขอุปกรณ์ และหมายเลข P&ID

2. ข้อมูลกระบวนการ:
เมื่อเลือกเครื่องมือควรรู้ประเภทของของไหล สถานะ (ก๊าซหรือของเหลว) ความดันในการออกแบบ ความดันในการทำงาน อุณหภูมิในการออกแบบ อุณหภูมิในการทำงาน อัตราการไหล ความหนาแน่น ความหนืด ความถ่วงจำเพาะ อัตราส่วนของความร้อนจำเพาะ (ก๊าซ) และน้ำหนักโมเลกุล (ก๊าซ) ขึ้นอยู่กับประเภทของเครื่องมือ ข้อมูลกระบวนการที่ต้องเขียนในเอกสารข้อมูลจะแตกต่างกัน

3. ข้อกำหนดของโครงการ:
บริษัทมีข้อกำหนดที่ระบุข้อกำหนดพื้นฐานของเครื่องมือ นอกจากนี้ยังระบุมาตรฐานที่ต้องใช้ในเครื่องมือเพื่อให้ข้อกำหนดสำหรับแต่ละเครื่องมือเหมือนกันทั่วทั้งโรงงาน เพื่อลดจำนวนอะไหล่และเครื่องมือรวมถึงการบำรุงรักษา

4. การคำนวณ:
เครื่องมือบางอย่างต้องคำนวณเพื่อให้มีขนาดที่ถูกต้อง การคำนวณนี้จำเป็นต้องทำก่อนการเตรียมเอกสารข้อมูล เครื่องมือบางประเภทที่ต้องคำนวณขนาดได้แก่ วาล์วควบคุม วาล์วความปลอดภัยความดัน ออริฟิตเพลท (Orifice Plate) และท่อเทอร์โมเวล (Thermowell)

5. แคตตาล็อกของผู้ขาย:
เมื่อต้องทำเอกสารข้อมูล ควรตรวจสอบแคตตาล็อกของผู้ขายเพื่อให้แน่ใจว่าอุปกรณ์นั้นมีจำหน่าย หากข้ามขั้นตอนนี้ไป อาจจะหายากที่จะหาเครื่องมือในขั้นตอนการจัดซื้อ หากเครื่องมือไม่มีจำหน่าย การออกแบบอาจต้องเปลี่ยนแปลง รวมถึงการออกแบบของเครื่องมือและการออกแบบกระบวนการ ซึ่งอาจทำให้เกิดความล่าช้าของโครงการ

6. รหัสและข้อกำหนด:
สุดท้ายต้องมีการตรวจสอบครอสเช็คกับรหัสและมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง แม้ว่าเรื่องนี้จะครอบคลุมส่วนใหญ่ในข้อกำหนดของโครงการ

ความสำคัญของเอกสารข้อมูลเครื่องมือ

มีเหตุผลหลายประการที่ทำให้เอกสารข้อมูลเครื่องมือมีความสำคัญ:

– ช่วยให้ผู้ใช้เข้าใจความสามารถและข้อจำกัดของเครื่องมือ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการเลือกเครื่องมือที่เหมาะสมสำหรับการใช้งานหรือภารกิจเฉพาะ
– ให้ข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการใช้งานและบำรุงรักษาเครื่องมืออย่างถูกต้อง รวมถึงข้อควรระวังด้านความปลอดภัยที่ควรปฏิบัติ
– ช่วยให้ผู้ใช้แก้ปัญหาหรือปัญหาที่อาจเกิดขึ้นเมื่อใช้เครื่องมือ
– ช่วยให้ผู้ใช้เข้าใจประสิทธิภาพและความแม่นยำของเครื่องมือ ซึ่งมีความสำคัญในการรับรองผลลัพธ์ที่เชื่อถือได้และแม่นยำ

โดยรวมแล้ว เอกสารข้อมูลเครื่องมือเป็นทรัพยากรที่สำคัญสำหรับทุกคนที่ใช้หรือทำงานกับเครื่องมือหรืออุปกรณ์เฉพาะ ซึ่งให้ข้อมูลสำคัญที่ช่วยให้ผู้ใช้สามารถตัดสินใจได้อย่างมีข้อมูลและใช้งานเครื่องมืออย่างถูกต้อง

ความแตกต่างระหว่างเอกสารข้อมูลและข้อกำหนด

เอกสารข้อมูลและข้อกำหนดเป็นเอกสารที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์หรืออุปกรณ์เฉพาะ อย่างไรก็ตามมีความแตกต่างที่สำคัญระหว่างทั้งสอง:

– เอกสารข้อมูล:
เป็นเอกสารที่ให้ข้อมูลทางเทคนิคโดยละเอียดเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์หรืออุปกรณ์เฉพาะ รวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับข้อกำหนดทางเทคนิค ลักษณะการทำงาน และความสามารถในการทำงานของผลิตภัณฑ์ ใช้เพื่อช่วยให้ผู้ใช้เข้าใจความสามารถและข้อจำกัดของผลิตภัณฑ์ และช่วยในการเลือกผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมสำหรับการใช้งานหรือภารกิจเฉพาะ

– ข้อกำหนด:
เป็นเอกสารที่ระบุข้อกำหนดหรือมาตรฐานที่ผลิตภัณฑ์ต้องปฏิบัติตามเพื่อถือว่าใช้ได้สำหรับการใช้งานหรือการประยุกต์ใช้เฉพาะ รวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับวัสดุ ขนาด มาตรฐานการทำงาน และข้อกำหนดอื่น ๆ ที่ผลิตภัณฑ์ต้องปฏิบัติตาม ใช้เพื่อรับรองว่าผลิตภัณฑ์ตรงตามมาตรฐานคุณภาพที่กำหนดและเหมาะสมกับการใช้งานที่ตั้งใจไว้

ตัวอย่างเอกสาร

Ref :

• https://automationforum.co/instrument-datasheet-specification/
• https://forumautomation.com/t/instruments-documents-a-instrumentation-engineer-should-know-about/7478
• https://instrumentationtools.com/what-is-instrument-datasheet/